Blog post

De implementatie van de Wet toekomst pensioenen (Wtp) brengt een nieuwe realiteit met zich mee: de dynamiek van maandelijkse rendementstoedeling, voortdurend veranderende lifecycles en een collectieve portefeuille die continu meebeweegt met markten. In theorie klinkt dit logisch en beheersbaar. In de praktijk ontstaat echter een structurele vertraging: de Implementation Gap. Dit is de periode tussen het moment waarop een fonds weet hoe de portefeuille eruit zou moeten zien en het moment waarop die portefeuille daadwerkelijk wordt aangepast. In die tussenliggende weken bewegen markten door—en dat zorgt voor afwijkingen tussen beoogde en gerealiseerde rendementen. Vooral in een systeem waarin overrendement direct doorwerkt in persoonlijke pensioenkapitalen wordt dit risico concreet en tastbaar.

Doordat pensioenadministraties vaak pas weken na maandultimo nieuwe waarderingen en actuariële mutaties opleveren, werken LDI-managers en vermogensbeheerders onvermijdelijk met verouderde stuurinformatie. De realiteit is dat een fonds pas laat zichtbaar krijgt hoe de beschermings- en returnportefeuille eruit horen te zien voor de nieuwe maand. In de tussentijd kunnen rentes flink bewegen en kunnen aandelen stijgen of dalen, waardoor de werkelijke portefeuille structureel afwijkt van de normportefeuille. De spreiding tussen beoogde en gerealiseerde rendementen wordt hierdoor groter—iets wat met name jonge cohorten raakt, omdat alle mismatches in het overrendement terechtkomen. Zo ontstaat een onzichtbaar risico dat pas later, soms pas na maanden, tot uiting komt in persoonlijke pensioenvermogens.

Het effect hiervan is niet triviaal. Analyse van simulaties laat zien dat een vertraging van slechts enkele weken al kan leiden tot substantiële verschillen. Een mismatch van 0,2% per maand lijkt misschien onschuldig, maar komt neer op ruim 2,4% per jaar. Over meerdere jaren opgebouwd kan dit de uiteindelijke pensioenpositie sterk beïnvloeden. Zeker voor cohorten die veel exposure hebben naar aandelen en overrendement—zoals jongere deelnemers—kan deze vertraging een significant risico vormen. Tegelijkertijd maakt de omvang en samenstelling van het fonds daarbij uit: in rijpe fondsen met een grote groep oudere deelnemers worden de afwijkingen nog sterker doorgegeven aan jongere cohorten.

Daarom wordt de middenfunctie onder de Wtp cruciaal. Door dagelijks inzichten te leveren in de normportefeuille, beschermingsrendementen, cashflows en risico’s, wordt de Implementation Gap effectief gedicht. Dit maakt fondsbestuurders in staat om tijdig te herbalanceren, afwijkingen vroeg te signaleren en risico’s inzichtelijk te houden voor zowel het bestuur als de deelnemer. Waar veel fondsen vandaag nog werken met maandelijkse cijfers, wordt onder de solidaire premieregeling dagelijkse stuurinformatie de nieuwe standaard. De vraag is niet óf, maar wanneer deze omslag noodzakelijk wordt.